Ptasi Zakątek Ziębówka i jego skrzydlaci mieszkańcy

     Zaledwie dwa kilometry od naszego domu jest miejsce, gdzie królują ptaki. Jest to prawdziwie ptasi raj, na potrzeby tego wpisu nazwany przeze mnie Ziębówką. Skąd ta nazwa? Otóż mieszka tu i swoje piosenki wyśpiewuje zięba, niewielki ptak z rodziny łuszczakowatych. Oprócz głośnych i łatwo rozpoznawalnych zięb, jest tu jeszcze sporo innych ptaków, które spróbuję tu opisać i skatalogować. Zacznę jednak od miejsca, gdzie dobrze się mają nasi skrzydlaci bracia. 

     W pobliżu Nowego Kramska (lubuskie) jest spory pas zieleni, na który składają się naturalne, podmokłe łąki, tu i ówdzie przedzielone pasami trzcin. Wzdłuż tych łąk płynie też niewielka i czysta rzeczka, co także ma duże znaczenie ponieważ i przy niej zatrzymują się niektóre ptaki. Gruntowa droga oddziela łąki od fragmentów lasów mieszanych, w których dominuje sosna. Wiosną odbywają się tu prawdziwe ptasie koncerty. Tyle gatunków na jednym, w sumie niewielkim obszarze, jeszcze nie udało mi się spotkać. W jaki sposób rozpoznaję ptaki tu mieszkające? Ponieważ Ziębówka jest moim ulubionym miejscem spacerów, bywam tu prawie codziennie. Część ptaków widzę, ale głównie korzystam z dobrego programu rozpoznającego głosy ptaków. Wielokrotnie potwierdzam też swoje nowe odkrycia. W moim katalogu nie uwzględniam ptaków, które tylko na krótko pojawiają się na niebie. Te przelatujące są równie interesujące, ale skupiłem się na tych, które tu przebywają, budują swoje gniazda i koncertują.

 
     Te ptaki udało mi się zauważyć lub usłyszeć w Ptasim Zakątku Ziębówka. Zapisuję je tu w kolejności przypadkowej. Gdy spotkam nowe gatunki, wówczas dopiszę.

1. Dzięcioł duży (Dendrocopos major) - jego stukanie słychać z daleka. Charakterystyczny jest też jego głos, szczególnie wtedy, gdy się spłoszy. Szybkim bębnieniem oznacza też swoje terytorium. W naszym sadzie skutecznie "wyleczył" starą gruszę. Trzeba było ją wyciąć. Uwielbia orzechy włoskie. Najpierw je strąca z drzewa, po czym, już na ziemi, urządza sobie ucztę. I wtedy wcale nie jest tak bardzo płochliwy. Dzięcioł duży często kojarzony jest z wytrwałością, pracowitością, a także z wiosną i odradzaniem. 
2. Dudek (Upupa epops) - ptak ten kojarzy się chyba najbardziej z charakterystycznym czubem, który stawia w obliczu zagrożenia lub podenerwowania. Młode dudki wydzielają cuchnącą substancję i w ten sposób chronią się przed drapieżnikami. Dudek jest symbolem szczęścia, harmonii i odrodzenia. Odzywa się tubalnymi sylabami du du du. W locie wygląda jak duży motyl. Odwiedza również nasze podwórko i jest prawdziwą jego ozdobą. Pies mu nie przeszkadza, ani on psu. 
3. Myszołów zwyczajny (Buteo buteo) - piękny ptak drapieżny. Żywi się drobnymi kręgowcami, takimi jak norniki, krety, mniejsze ptaki oraz dżdżownicami, ślimakami, chrząszczami i czasem padliną. Myszołowy tworzą monogamiczne pary, które mogą przetrwać do końca ich życia. Symbolizuje mądrość, wytrwałość i spryt. 
4. Zięba (Fringilla coelebs) - Ten niewielki ptak jest bardzo liczny w Polsce. Łatwo go zobaczyć i usłyszeć. Nie jest bardzo płochliwy. Często pojawia się w naszym karmniku, gdzie zjada nasiona.  słonecznika. Jest symbolem szczęścia, pomyślności i nadziei. Dawniej śpiew zięby uznawano za zwiastun deszczu i burzy. Kojarzona z wiosną. 
5. Śpiewak (Turdus philomeos) - Część łacińskiej nazwy ptaka to Turdus, co oznacza drozda. Druga natomiast odnosi się do Filomeli, postaci z mitologii greckiej, której bogowie pomogli uniknąć gniewu Tereusa zmieniając ją w ptaka. Jego piękny śpiew słyszałem wielokrotnie w drugiej połowie maja. 
6. Rudzik (Erithacus rubecula) - Piękny i bardzo towarzyski ptak. Śpiewa pięknym głosem od świtu do wieczora. Rudzik to oznaka ciepła i witalności. 
7. Dzwoniec (Chloris chloris) - Ptak wielkości wróbla z charakterystycznym żółtym piórkiem na skrzydłach. Zimą jest częstym bywalcem naszego karmnika. 
8. Grzywacz (Columba palumbus) to największy przedstawiciel gołębiowatych w Polsce. Pary wyprowadzają nawet cztery lęgi w roku, a ich gruchanie słychać z bardzo daleka. 
9. Trznadel (Emberiza citrinella) - ptak ten jest często spotykany, a jego głos trudno pomylić z innym. W okresie godowym przypomina latającą cytrynę. 
10. Krzyżówka (Anas platyrhynchos) - To duży gatunek ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych. Prze obserwowane przeze mnie łąki płynie mała rzeczka, ale bobry w niektórych miejscach tak spiętrzyły wodę, że często zaglądają tu właśnie krzyżówki. Bardzo dobrze lata i może osiągnąć prędkość nawet do 90 km na godzinę. 
11. Kruk (Corvus corax) - To naprawdę duży ptak. W pobliżu naszego domu mieszka jedna para kruków. Widać je na polach i nad lasem. Bardzo dbają o swój rewir. Nieraz toczą podniebne walki z innymi dużymi ptakami. Nie boją się zaatakować nawet orła. Kruk symbolizuje mądrość, pamięć i wiedzę tajemną. Przysłowia: "Kruki trzymają się razem, orzeł szybuje sam".
12. Kos (Turdus merula) - to ptak, który uwielbia śpiewać. I robi to dobrze. Nieraz widzę go przemykającego nisko nad leśną drogą. Kosy są prawie wyłącznie mięsożerne, choć zjadają też nasiona. W Polsce kos jest symbolem smutku, żałoby i żalu. W Wielkiej Brytanii natomiast jest ptakiem przynoszącym szczęście. I trzymajmy się tej drugiej opcji. 
13. Kukułka (Cuculus canorus) ma też inne nazwy ludowe: zazula i gżegżółka. Głosy kukułek słychać wczesną wiosną i warto wówczas mieć przy sobie jakieś pieniądze. Nie zabraknie ich przez cały najbliższy rok. Kiedyś udało mi się obserwować kukułkę, gdy była na drzewie pod którym stałem. Jej kukanie różniło się od tego słyszanego z daleka. Nie było takie zduszone. Przysłowia: "Gdy kukułka kuka w maju, spodziewaj się urodzaju".
14. Sójka (Garrulus glandarius) to ładny kolorowy ptak średniej wielkości. Jego głos nie jest dla nas zbyt przyjemny, gdyż jest to ostry skrzek. W wierszu "Sójka" Jana Brzechwy ptak ten wybierał się za morze. Sójkę na swym obrazie przedstawił Leon Bazil Perrault. Można go zobaczyć tutaj.
15. Czyż (Spinus spinus) to ptak mniejszy od wróbla. W swoim ubarwieniu ma dużo żółtego. Symbolizuje radość, szczęście i optymizm. 
16. Skowronek (Alauda arvensis) - mały ptak, który śpiewa unosząc się nad polami i łąkami. W Polsce jest najliczniejszym ptakiem lęgowym. Przysłowia: "Święta Agnieszka wypuszcza skowronka z mieszka" 
17. Czubatka (Lophophanes cristasus) - Niewielki ptak z czarno-białym czubkiem. Najchętniej przebywa w gałęziach i łatwiej go usłyszeć niż zobaczyć. 
18. Pełzacz ogrodowy (Certhia brachydactyla) wbrew nazwie trudno go spotkać w ogrodach. Zazwyczaj zamieszkuje jasne, prześwietlone lasy. Pożywienia szuka na pniach drzew okrążając je od dołu ruchem okrężnym. Tak zbiera owady i pająki. 
19. Raniuszek (Aegithalos caudatus) to piękny i delikatny ptak. Jest dużo mniejszy od wróbla. Jego śpiew to ciche popiskiwanie. Raniuszek jest symbolem Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (OTOP).      
20. Sikora uboga (Poecile palustris)  jest najrzadziej występującą sikorą w Polsce. Najchętniej mieszka na skrajach lasów. Żywi się najczęściej owadami, pająkami i nasionami. 
21. Czarnowron (Corvus corone corone) jest podgatunkiem wrony siwej. Nazywa się go również wroną czarną lub wrońcem. Upierzenie ma czarne z zielonkawym połyskiem. 
22. Pierwiosnek (Phylloscopus collbita) - niewielki ptak wędrowny z rodziny świstunek. Jest bardzo trudny do obserwacji, natomiast łatwiej go usłyszeć.      
23. Czarnogłówka (Poecile montanus) to niewielki ptak z rodziny sikor. Jest bardzo ruchliwa i skryta. Jej nazwa wzięła się od czarnej czapeczki na głowie.  
24. Sosnówka (Periparus ater) jest kolejnym małym ptakiem z rodziny sikor. Jest towarzyska i nie kryje się przed człowiekiem. Zjada owady żyjące na drzewach iglastych, a sezonie zimowym nasiona świerka, sosny, buka czy jodły.
25. Kapturka (Sylvia atricapilla) ma też inne nazwy takie jak pokrzewka czarnołbista, pokrzewka czarnogłowa. W Polsce jest licznym ptakiem lęgowym. Wielkością podobna jest do wróbla ale ma bardziej smukłe ciało. 
26. Mysikrólik (Regulus regulus) jest najmniejszym ptakiem w Polsce. Na głowie ma pomarańczową kreskę, a cała ma barwę oliwkową. Waży do 7 gramów, a samiczka może znieść nawet 10 jajek. Nazwa mysikrólik pochodzi od dwóch wyrazów: mysi - mały, król (dlatego, że ma pomarańczową koronę na głowie). Mały król to po prostu mysikrólik. 
27. Pełzacz leśny (Certhia familiaris) - Mały ptak o smukłej sylwetce. Poluje na owady i pająki podobnie jak pełzacz ogrodowy poruszając się ruchem okrężnym po pniu drzewa.    
28. Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) - średniej wielkości ptak z rodziny dzięciołowatych. Jest czarny i ma czerwoną czapeczkę. Jest płochliwy i trudno go obserwować, ale można go zobaczyć na pniu drzewa gdzie żeruje. Wydaje mocne i twarde metaliczne odgłosy. Uderza dziobem z prędkością 14-17 razy na sekundę. Jest największym dzięciołem zamieszkującym Europę. 
29. Lerka (Lullula arborea) - mały ptak z rodziny skowronków. Wiosną samiec śpiewa przez cały dzień, a jego pieśni są wyjątkowo piękne. 
30. Gajówka (Sylvia borin) to niewielki ptak zamieszkujący lasy czy zadrzewienia śródpolne. Lubi przebywać nad strumieniami. Na obserwowanym przeze mnie obszarze taka niewielka rzeczka płynie. 
31. Cierniówka (Curruca communis) to mały ptak o wysmukłej sylwetce. W obserwowanych przeze mnie miejscach cierniówka chętnie przebywa w krzakach tarniny.  
32. Ortolan (Emberiza hortulana) to mały ptak wędrowny z rodziny trznadli. Ponoć Beethoven wykorzystał piosenkę ortolana do swej piątej symfonii. Ale jak było naprawdę? 
33. Muchołówka szara (Muscicapa striata) - jak wskazuje nazwa poluje na owady, głównie na muchówki. Siada na wyższym miejscu i z takiej swojej czatowni wypatruje swojego posiłku.    
34. Turkawka (Streptopelia turtur) to piękny ptak z rodziny gołębiowatych. Odzywa się "turr-urr-urr-urr" stąd jego nazwa. Turkawka uznawana jest za symbol miłości i szczęścia, więc na pewno warto ją usłyszeć.  
35. Zaganiacz (Hippolais icterina) - piękny i delikatny ptak z rodziny trzciniaków. Uważany jest za jednego z najlepszych śpiewaków w całej Europie. Jego piosenka jest wyraźna i urozmaicona. 
36. Słowik rdzawy (Luscinia megarhynchos - Jeżeli chodzi o mnie jest to ptak, którego słucham z największą przyjemnością. W jego piosence jest dużo ciekawych fraz. Słowik nie jest płochliwy. Nagrywałem jego głos ponad minutę, a on nadal sobie w najlepsze śpiewał i kończyć nie zamierzał. W kulturze jest symbolem anielskości, marzeń, słodyczy i natchnienia.    
37. Wilga (Oriolus oriolus) - Najpiękniejszy ptak Ziębóki. Wiosną słychać jego charakterystyczny głos, który można sobie przetłumaczyć w sposób dość dowcipny: "Zofijo, choć na piwo". Wilga symbolizuje radość, szczęście i wiosnę. Zjada głównie owady i nawet włochate gąsienice. 
38. Dzięcioł zielony (Picus viridis) to ptak z rodziny dzięciołowatych, który poluje główne na ziemi. Odwiedza również nasz ogród, wówczas można mu się przyjrzeć dokładniej. Swoim długim językiem wybiera na przykład mrówki, a jest ich u nas dostatek. Jego głos podobny jest do śmiechu. 
39. Kowalik (Sitta europeae) - ma mocny dziób podobny do dzioba dzięciołów. Porusza się po pniach drzew w charakterystyczny dla siebie sposób - głową na dół. Jest trochę większy od wróbla. 
40. Bogatka (Parus major) - największa z rodziny sikor. Wszyscy znamy ją z karmników, które chętnie odwiedza. Zjada bardzo dużo owadów. W ciągu dnia nawet tyle, ile sama waży. Jedna sikorza rodzina w ciągu roku zjada nawet 75 kilogramów pokarmu, co przekłada się na 3 miliony owadów. Warto ją więc mieć po swojej stronie. Przy niedoborze pokarmu potrafi upolować i zjeść drobne kręgowce takie jak małe nietoperze i ptaki śpiewające. 
41. Żuraw (Grus grus) to duży ptak, którego klangor słychać z bardzo daleka. W opisywanych przeze mnie miejscach (w trzcinach pomiędzy łąkami) od wielu lat mieszka jedna para. Potem pojawiają się młode, które muszą sobie znaleźć zwoje miejsce do życia. Ptaki te u nas zimują. Nie są bardzo płochliwe. Widzę je często, gdy żerują na polach i w ich naturalnym środowisku, czyli na podmokłych łąkach. W kulturze oznaczają szczęście i długowieczność. 
42. Modraszka (Cyanistes caeruleus) to niewielki ptak z rodziny sikor. Łatwo ją rozpoznać po niebieskiej czapeczce  na głowie i żółtym brzuszku.      
43. Grubodziób (Coccothraustes coccothraustes) to niewielki ptak z bardzo mocnym dziobem, który zmienia kolor w zależności od pory roku. W jego wnętrzu znajdują się rowki podobne jak te w kombinerkach monterskich. Potężne szczęki ptaka potrafią wywrzeć nacisk aż do 70.  kilogramów. Grubodziób rozgniata nawet twarde pestki czeremchy i tarniny. 
44. Przepiórka (Coturnix coturnix) - gatunek średniego ptaka wędrowny z rodziny kurowatych. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego. Wiosną niemal codziennie słyszę jego charakterystyczny głos: "pit pi lit". Kryje się na polach uprawnych i trudno ją zobaczyć. Mnie się to udało trzy razy, w tym blisko koło naszego domu. 
45. Muchołówka żałobna (Ficedula hypoleuca) jest trochę mniejsza od wróbla i ma krępą, zaokrągloną sylwetkę. Zjada owady i ich larwy oraz dżdżownice i jagody. 
46. Łozówka (Acrocephalus palustris) to niewielki ptak z rodziny trzciniaków. Gatunek ten świetnie imituje głosy innych ptaków takich jak: jaskółki dymówki i kuropatwy.     
47. Szczygieł (Cardeulis cardeuslis) - ptak ten ma charakterystyczną karminowoczerwoną maskę. Często odwiedza karmniki. U nas z wyłożonego słonecznika korzystało stadko złożone z ponad stu tych ładnych choć bardzo hałaśliwych ptaszków.
48. Dzięciołek (Dryobates minor) - to ptak, który wielkością przypomina wróbla, ale ma pstrokate ubarwienie. Żywi się głównie owadami i ich larwami. Mieszka w dziupli, która zazwyczaj jest wykuwana w miękkim drewnie, gdyż dziób dzięciołka jest mały i słaby. 

Nowe Kramsko, 1 czerwca 2025. Fotografie: Wiesław Zięba