Opactwo Cysterskie w Henrykowie

     Henryków to wieś w województwie dolnośląskim, położona nad rzeką Oławą u podnóża Wzgórz Strzelińskich. W zeszłym roku odwiedziliśmy tę miejscowość dwa razy i to w przeciągu jednego miesiąca. W jakim celu odwiedza się Henryków? Oczywiście, dla wspaniałego Opactwa Cystersów, w którym narodził się język polski, bowiem to tu, w Księdze Henrykowskiej, zapisano pierwsze zdanie w naszym języku.
     Kim byli Cystersi? Idea założenia zakonu powstała we Francji pod koniec XI wieku. W początkowym okresie zakonnicy rygorystycznie przestrzegali zasady ora et labora, czyli módl się i pracuj. Zwykły dzień zakonnika zaczynał się po godzinie drugiej, a kończył o godzinie dwudziestej i wypełniony był modlitwą i pracą. Obecnie w Henrykowie jest czterech cystersów. Niestety, nie udało się nam ich zobaczyć.
     A Księga Henrykowska? Powstała w Henrykowie, a dzisiaj przechowywana jest w Muzeum Archidiecezjalnym we Wrocławiu. W tekście księgi napisanej w języku łacińskim zostało umieszczone pierwsze zdanie w całości napisane w języku polskim: Day ut ia pobrusa, a ti poziwai". Tłumacząc na język współczesny: "Pozwól, ja będę mełł, a ty odpocznij. Słowa te wypowiedział Czech Buguchwał do swej żony Polki.
     Poniżej zdjęcia klasztoru. W kościele nie wolno fotografować. Zasady tej ściśle przestrzegałem. 

Fragment Księgi Henrykowskiej z pierwszym zdaniem zapisanym w języku polskim. Trzeba się trochę natrudzić, aby je znaleźć.

Malowidło naścienne przedstawiające sceny z życia mieszkańców Henrykowa w czasie powstania Księgi Henrykowskiej. 

 Figura św. Sebastiana, patrona myśliwych i kamieniarzy.

Na dziedzińcu klasztornym dominuje ustawiony w 1698 r. pomnik Trójcy Świętej. Kolumna ta zbudowana jest na wzór podobnej kolumny, która znajduje się w Wiedniu. 

Podczas pisania tego posta korzystałem z przewodnika Opactwo Cysterskie w Henrykowie, Henryków 2007. Fotografie: Wiesław Zięba 

Podobny post na blogu Koło domu: Opactwo cysterskie w Lubiążu

Opactwo cystersów w Lubiążu

     Lubiąż to dolnośląska wieś leżąca 54 kilometry od Wrocławia. Tu znajduje się największe opactwo cysterskie na świecie. Cały kompleks budowli jest imponujący. Ma powierzchnię dwa i pół raza większą od zamku na Wawelu i posiada ponad 600 okien. Tych rekordów sztuki budowlanej jest więcej. Wymienię kilka z nich:
- zespół klasztorny jest drugim co do wielkości obiektem na świecie (po kompleksie pałacowo-klasztornym Eskurial w Hiszpanii),
- najdłuższa fasada barokowa w Europie (223 metry),
- powierzchnia dachów wynosi 2,5 hektara.
     Ten niesamowity zabytek odwiedziliśmy latem, pospacerowaliśmy wokół, weszliśmy nawet do środka, ale nikogo tam nie spotkaliśmy (zdjęcia wnętrza zupełnie się nie udały). Interesujące jest również otoczenie samych budowli. Myślę, że warto zobaczyć to miejsce. Więcej informacji o opactwie cystersów w Lubiążu można znaleźć w sieci, m.in. na stronie Fundacji Lubiąż, która prowadzi tam prace renowacyjne.

Zapraszam również do obejrzenia posta: Opactwo cysterskie w Henrykowie

Nasza mała wyprawa do Obry

     Dzisiaj postanowiliśmy udać się samochodem do Obry. Miejscowość ta znana jest przede wszystkim z klasztoru pocysterskiego i wyższego seminarium duchownego, które własnie tam ma swoją siedzibę. Na początek odwiedziliśmy piękny drewniany kościół pw. św. Walentego. Tam też wzięliśmy udział najpierw w nabożeństwie majowym, a następnie we mszy świętej. Modrzewiowy niewielki kościół tworzy niepowtarzalną atmosferę modlitwy i skupienia. Interesujące kazanie wygłosił ksiądz misjonarz, który od 33 lat sprawuje swą posługę w Kamerunie. Po mszy pojechaliśmy zobaczyć klasztor. Z naszej wyprawy przywieźliśmy trochę wrażeń i fotografii. Poniżej niektóre z nich.

     W Obrze, oprócz głównego, późnobarokowego kościoła pocysterskiego pw. św. Jakuba Większego, znajduje się także zabytkowy, drewniany kościół św. Walentego.

Historia i architektura:

• Początki: Kościół św. Walentego został wzniesiony w 1719 roku staraniem przeora cystersów Mateusza Wichrowskiego, w miejscu wcześniejszego, murowanego kościoła szpitalnego zniszczonego pod koniec XVI wieku.
• Konstrukcja: Jest to budowla drewniana o konstrukcji zrębowej. Posiada orientowany (ustawiony wschód-zachód) plan salowy, co oznacza, że nawa i prezbiterium nie są wyraźnie oddzielone.
• Wnętrze: Wewnątrz znajduje się płaski strop, wspólny dla nawy i prezbiterium.
• Wygląd zewnętrzny: Z boku nawy znajduje się zakrystia. Od frontu kościoła wznosi się czworoboczna wieża o konstrukcji słupowej, niższa od nawy. Wieża ta jest zwieńczona charakterystycznym, baniastym, barokowym hełmem z ośmioboczną latarnią. Cały budynek pokryty jest dachem jednokalenicowym, krytym dachówką (wcześniej gontem). Ściany są oszalowane.
• Otoczenie: Kościół jest otoczony murem, przy którym stoi późnobarokowa brama z końca XVIII wieku oraz grota loretańska.

Wnętrze i wyposażenie:

• Styl: Wyposażenie wnętrza utrzymane jest w stylu rokokowym, a jego większość pochodzi z około 1773 roku.

• Wyposażenie: Do najcenniejszych elementów należą: ołtarz główny, dwa boczne ołtarze, ambona i dwa konfesjonały.
• Inne detale: W kościele zachowały się również późnogotyckie rzeźby z około 1470 i 1500 roku, a także skromna polichromia na ścianach. W prezbiterium znajduje się epitafium proboszcza Jana Noszkiewicza.
• Organy: Na chórze muzycznym, wspartym na dwóch słupach, znajdują się organy z przełomu XVIII i XIX wieku.

    Drewniany kościół św. Walentego w Obrze pełni funkcję kościoła filialnego i jest cennym przykładem drewnianej architektury sakralnej, świadczącym o bogatej historii regionu. 

     Kościół pocysterski pw. św. Jakuba Większego w Obrze to jeden z najważniejszych i najcenniejszych zabytków sakralnych Wielkopolski. Poniżej jego opis.

Historia i architektura:

• Początki: Cystersi osiedlili się w Obrze w połowie XIII wieku, sprowadzeni z klasztoru w Łeknie. Pierwsze zabudowania były drewniane.
• Obecna budowla: Obecny, murowany kościół został wzniesiony w stylu późnego baroku w latach 1722-1757. Projektantem był prawdopodobnie Jan Catenazzi. Budowla jest jednonawowa, z węższym prezbiterium. Od frontu znajdują się dwie niskie, czworoboczne wieże, zakończone barokowymi hełmami.
• Stan po kasacie: Opactwo cystersów zostało skasowane przez władze pruskie w 1835 roku. Od tego czasu kościół klasztorny pełni funkcję kościoła parafialnego, a w zabudowaniach klasztornych od 1926 roku mieści się Wyższe Seminarium Duchowne Misjonarzy Oblatów Maryi Niepokalanej.

Wnętrze i wyposażenie:

• Styl: Wnętrze kościoła ma bogate wyposażenie w stylu rokokowym i wczesnoklasycystycznym, głównie z drugiej połowy XVIII wieku.
• Polichromie: Sklepienia kościoła zdobi późnobarokowa polichromia, wykonana w latach 1753-1754 przez poznańskiego malarza Stanisława Brzozowskiego. Przedstawia ona sceny z życia zakonu cysterskiego i św. Bernarda, a także wizerunki Trójcy Świętej i innych świętych cysterskich.
• Ołtarz główny: Rokokowy ołtarz główny, pochodzący z 1775 roku, jest jednym z najcenniejszych elementów. W jego centralnej części znajduje się obraz "Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny" pędzla Szymona Czechowicza z 1756 roku. W ołtarzu można zobaczyć rzeźby przedstawiające św. Benedykta i św. Bernarda.
• Inne elementy to: ołtarze boczne, ambona wykonana w 1759 roku, krucyfiks z około 1500 roku, stalle i zabytkowe organy z XVIII wieku. 

Zabudowania klasztorne:

• Klasztor: Do kościoła przylega trójskrzydłowy, murowany budynek klasztoru, który w obecnej formie powstawał od XVII wieku do 1756 roku.
• Wirydarz: Klasztor otacza kwadratowy wirydarz z krużgankami.
• Wyższe Seminarium Duchowne: W dawnych murach klasztornych od 1926 roku działa seminarium oblackie. Obok starych budynków dobudowano nowe, które mieszczą muzeum misyjne oraz skarbiec.

     Cały zespół klasztorno-kościelny jest wpisany do rejestru zabytków i stanowi istotny punkt na Szlaku Cysterskim w Polsce.

 

Fotografie: Wiesław Zięba

Zapraszam także do obejrzenia posta o Kościele w Babimoście